De beteugelde rivier

Deze tekst maakt onderdeel uit van de special Verbeelding van de Waal, De Waal als natuurlijke en beteugelde rivier, thema De gereguleerde Waal.

De stroom vastleggen 

Kribben die in de Middeleeuwen landaanwas en een verschuiving van de rivier moesten stimuleren, hebben nu als doel om de rivier op zijn plaats te houden. Ze zorgen er nu vooral voor dat het stromende water niet zijwaarts kan uitschuren en voorkomen zo dat de rivier verschuift. Het ondermijnen van dijken door rivieren komt daardoor in Nederland niet meer voor.

Op diepte houden

Kribben hebben daarnaast de taak om de rivier op diepte te houden. In een natuurlijke rivier komen veel ondiepten, zandbanken en eilanden voor. Bij lage waterstanden is dat ongunstig voor de scheepvaart. Kribben aan beide kanten van de rivier versmallen de geul, het water gaat sneller stromen en de rivier schuurt zich dieper in. Daardoor kan zelfs in droge tijden de handel over de Waal meestal nog doorgang vinden.

De beteugelde rivier

De Waal is door alle maatregelen in een keurslijf gekomen. Doordat de riviergeul precies op zijn plaats, op diepte en op de juiste stroomsnelheid wordt gehouden, is veel van de natuurlijke variatie langs de rivier verdwenen. De laatste tientallen jaren neemt de roep toe om meer natuurlijke dynamiek langs de rivier toe te staan. Om zodoende waterlopen te krijgen van verschillende diepte en met variatie in de stroomsnelheid. Daardoor ontstaat er ruimte voor meer planten- en diersoorten in de uiterwaarden.

Terug naar de natuurlijke rivier

Daarom worden in de uiterwaarden zogenaamde nevengeulen gegraven. Deze geulen zijn niet ingepakt in kribben. Het rivierwater mag hier tot op zekere hoogte zijn gang gaan. Zowel in als langs deze geulen ontstaat de riviernatuur die langs de vastgelegde rivier vaak is verdwenen. Bij hoogwater zorgen de nevengeulen bovendien voor extra afvoercapaciteit, zodat de veiligheid wordt vergroot. De nieuw ingerichte uiterwaarden vormen een klein stapje terug naar de natuurlijke rivier. Maar de ingenieurs van Rijkswaterstaat houden deze nevengeulen goed in de gaten. Ze moeten voldoende hoogwater doorlaten en voldoende afstand tot de dijk houden.

Vervolg: Waterwolf de Waal

Rechten

Overland, in opdracht van De Bastei, Nijmegen, CC-BY-NC