Jan Krook en de chocoladefabriek

“Ik was een van de grootste snoepkousen”

In 1933 vestigde N.V. Zaanlandsche Cacaofabriek v/h Teun Olij en Comp. (T.O.C.) zijn zoetafdeling in Nijkerk. Na de oorlog kwam ook de cacaofabriek van de Zaanstreek naar Nijkerk. Tot 1990 werden in de fabriek verschillende lekkernijen vervaardigd.

De oud-productiedirecteur van de chocoladefabriek in Nijkerk, Jan Krook, vertelt over de productie van zoetigheden.

Veel handjes

In de beginperiode, rond 1935, 1940 werkten er rond de 300 mensen bij de T.O.C. Toen waren de meeste handjes nodig. Daarna is de mechanisatie gekomen en is het aantal handen afgenomen.

Chocolade maken

Als de cacaobonen binnen komen worden ze geroosterd en vermalen tot een massa. De cacaomassa wordt vermengd met cacaoboter en suiker. Dan is het chocola. Eventueel komt er nog melkpoeder bij om melkchocola te maken. Witte chocolade wordt gemaakt zonder de cacaomassa, want die massa is zwart. In plaats daarvan wordt er cacaoboter met melkpoeder en suiker gebruikt. In mijn ogen is witte chocola helemaal geen chocolade: de cacao ontbreekt eraan!

Zwemmen in chocola

Toen de cacaofabriek gesloten was, werd de vloeibare chocola in tankauto's aangevoerd. Chocola en water zijn vijanden van elkaar. Chocola met een klein beetje water wordt meteen stijf. Het wel eens gebeurd dat er een auto met 9000 kg chocola binnen kwam, waar water in zat. Je kon er helemaal niets meer mee. Dat was een ramp. De tankauto moest helemaal leeggeschept worden met plastic emmertjes. De mensen gingen er in hun zwembroek in want je glibberde natuurlijk aan alle kanten heen in die blubber.

Alles op snoepgebied

Er werd van alles in de fabriek gemaakt: kerstkransjes, chocoladeletters, holfiguren (een soort poppen), flikken, pindarotsjes. Naast de chocoladefabriek zat een zoetfabriek. Daar maakten ze suikerwerken als noga, zuurtjes en dat soort dingen. Nou ja, alles wat op snoepgebied te koop is werd daar gemaakt. Je mocht uit de productie eten. Ik ben zelf een van de grootste snoepkousen geweest. Ik heb de hele dag lopen eten. Ik vond me dat een feest.

Dit verhaal is onderdeel van het oral history project Gemaakt in Gelderland. Oral history is een interviewmethode die de herinneringen van mensen vastlegt. Het verhaal van Jan Krook is opgetekend door Bea Berends, vrijwilligster bij Museum Nijkerk – centrum vol historie.

Dit is een samenvatting. Het hele verhaal is te lezen in onderstaande PDF.