Kastelen en buitenplaatsen

Kastelen

De eerste grote huizen langs de IJssel werden gebouwd door vermogende mensen die grond kochten of pachten om deze te ontginnen of grond in eigen bezit kregen door het te ontginnen. Vestiging  langs de rivier bracht als voordeel met zich mee dat er ook geprofiteerd kon worden van de scheepvaart, het innen van tolgelden en de vruchtbare uiterwaarden. Vaak hadden deze huizen ook een verdedigingsfunctie om de grenzen te bewaken. In de late middeleeuwen werden langs de IJssel diverse nu nog bestaande kastelen en versterkte huizen gebouwd, zoals Biljoen, Middachten, Hof te Dieren en de Gelderse Toren.

Buitenplaatsen

Vanaf de zeventiende eeuw kregen deze oude landgoederen en kastelen steeds meer het karakter van buitenplaatsen voor welgestelden en verloren zij hun verdedigingsfunctie. Gelijkertijd werden er op de helling van de voor Nederland zo unieke stuwwal van de Veluwezoom nieuwe buitenhuizen gebouwd die een schitterend uitzicht over het rivierdal hadden. Deze locatie met stromend water van de beken van het Veluwemassief was ideaal om geometrisch tuinen met waterpartijen, spuitende fonteinen, grachten en watervallen (cascades) aan te leggen die de tuinarchitectuur van die tijd dicteerde. In de negentiende eeuw werd dit type tuin vervangen door heuvelachtige parken met kronkelige wandelpaden in Engelse landschapsstijl.

Behoud het Gelders Arcadië

De aanleg van deze buitenplaatsen heeft een enorme impact op het landschap gehad. Nu dreigt deze voor Nederland unieke zone door de aanleg van spoorwegen, autowegen, woningbouw en andere bouwactiviteiten steeds verder te versnipperen. Om deze versnippering een halt toe te roepen is door het Gelders Genootschap het project 'Nieuw Gelders Arcadië' opgestart.