Gelderse verhalen op reis
Deze virtuele tentoonstelling, ‘Gelderse verhalen op reis’, gaat over streektaal en dialecten.
Lees intro
106 verhalen
Bekijk volledige kaart
Hoe wordt sinterklaas gevierd in Ermelo en hoe in Culemborg en Didam? Wat bedoelt een Veluwnaar met een pakdoek? Wat is een loets in Groesbeek en een frot in Puiflijk? Het antwoord van deze vragen zit in de koffer van 'Gelderse verhalen op reis'!
Gelderland is rijk aan streektaal. Van alle provincies in het Nederlandse taalgebied is Gelderland wat betreft dialecten misschien wel het interessantst. Er worden in onze provincie namelijk drie belangrijke dialecten gesproken: Nedersaksische (noordoostelijk), Hollandse (westelijk) en Nederfrankische (zuidelijke) dialecten. In deze special beluister je alle dialecten.
'Gelderse verhalen op reis' is een bijzondere tentoonstelling, die bestaat uit een koffer vol met geluidsfragmenten in plaatselijke dialecten. Reis mee door de provincie en ontdek de verschillende streektalen. De koffer met geluidsfragmenten staat bij het Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers en is nu ook op mijnGelderland te beluisteren.
De tentoonstelling is ontwikkeld naar een idee van Charlotte Reijngoudt-Giesbers, voorheen streektaalfunctionaris bij Gelders Erfgoed (nu: Erfgoed Gelderland) en is mogelijk gemaakt dankzij de bijdragen van de Provincie Gelderland, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de medewerking van vele dialectsprekers in Gelderland.
Geboorte in Harreveld
"Als het zover was, zoals ze dat vroeger noemden, werden de kinderen bij de buren of ooms en tantes gebracht. En dan kwam je 's...
Kerst in Groesbeek
"Ja dat was altijd heel mooi. Om vier uur had je de nachtmis en dan bleven er altijd een paar vrouwen thuis, bij ons tenminste,...
Sinterklaas in Culemborg
"Ik weet nog, dat was net na de oorlog toen was ik zes, toen zou mijn broer voor de eerste keer Sinterklaas zijn, maar dat...
Sinterklaas in Opheusden
"Wij kregen twee speculaasjes en drie van die suikerbeestjes. En dan had je kinderen, en dat had je bakker van Soest die woonde in die...
Kerst in Harreveld
"De kerststal stond in de kerk en ook bij ons thuis. En met zo'n heel stel kinderen moest je wel een beetje oppassen dat er...
Sinterklaas in Ulft
"Weken van te voren was je al zenuwachtig, vooral voor 'Zwarte Piet' met zijn zak en roe. Al heb ik nooit meegemaakt dat er eentje...
Oud en Nieuw in Hattem
"Oudejaarsdag was een beetje een rommelige dag, 's ochtends begon mijn moeder met het klaarmaken van het beslag voor de poffertjes. Nee, dat zijn niet...
Over overlijden in Ermelo
"En dan kwamen ze van Van de Berg kwamen ze de kist thuisbrengen met zo'n loopwagen. Van de timmerschuur die was aan de Puttenweg. Nou...
Oud en Nieuw in 's Heerenberg
"Oud en nieuw, als je klein was dan mocht je opblijven. En ik weet nog wel iedereen dronk bier en ik kreeg ook een beetje...
Oud en Nieuw in Emst
"We kregen bij iedereen wel een oliebol of een appelflap en het drinken varieerde nogal. Vaak iets uit de weck, dat was dan ingemaakt fruit,...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Koninginnedag in Gendringen
"Koninginnendag werd bij ons in het dorp bij mijn weten haast niet gevierd, laat staan dat er veel aandacht aan werd besteed. Het kan best...
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Geboorte in Emst
"Voordat het kind geboren werd, ging de vader de buurt in en ging de vroedvrouw ophalen en dat noemden ze die gingen met de rapklomp....
Over overlijden in Oldebroek
"De buren sloten de luiken, zodat iedereen kon zien dat er iemand overleden was. In Wezep gingen ze weer open als ze terugkwamen van het...
Sinterklaas in Heerde
"Eerst komt Sinterklaas aan bij het gemeentehuis in Heerde met een wit paard. De sinterklaas wordt opgehaald door de fanfare en een klein rondje bij...
Koninginnedag in Etten
"Uit mijn jeugd herinner ik me dat de plaatselijke harmonie om 9.00 uur de dag begon met een aubade aan de plaatselijke notabelen, zoals de...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Koninginnedag in Wapenveld
"Daarna waren er allerlei spelletjes en dan kon je een sinaasappel verdienen of een lintje waarvoor je je uit de naad liep om die te...
Kermis in Gendringen
"De kermis begon altijd met een mis in de kerk, na de mis kon het feest beginnen. Vogelschieten voor de mannen en vogels knuppelen voor...
Kerst in Gaanderen
"Dan werd er een groot zeil gelegd, dan werd de boom erop gezet. Dan kwamen de echte kaarsen erin, die mochten mooi rechtop staan. En...
Kermis in Ulft
"Het koningschieten dat gebeurde op maandag, dan begon het koningschieten. Eerst werd er geschoten met geweer op de vleugels, de kop en de staart. En...
Kermis in Nunspeet
"Ik wilde het hebben over de meidenmarkt in Nunspeet. Vanaf de jaren '20 werd er een zogenaamde meidenmarkt gehouden. Op paasmaandag, hemelvaartsdag en pinkstermaandag. Dat...
Geboorte in Brummen
"Toen ik in maart 1942 geboren werd, was het erg koud en lag er een dik pak sneeuw. De huisarts werd door mijn vader opgetrommeld...
Oud en Nieuw in Heerde
"Een goed nieuwjaar wensen was ook een groot gebeuren waaraan iedereen meedeed. De kinderen gingen de hele buurt door nieuwjaarwensen en ook de ouderen gingen...
Koninginnedag in Hattem
"Op school, als kind, gingen wij naar de markt met de juffrouwen en de meesters en dan moesten die zingen. En dan kwamen we langs...
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Over overlijden in Emst
"Na de begrafenis 's avonds noemden ze dat de naogroeve. En de naogroeve dat hield in dat de buurt, dat waren niet alleen de buren...
Oud en Nieuw in Nijmegen
"Oud en Nieuw vierden we weer allemaal samen, vaak toch wel bij ons thuis met alle kinderen, vader en moeder erbij. Heel bijzonder was dat...
Over overlijden in Harreveld
"Dat opbaren gebeurde dan thuis en 's avonds dan kwam de familie en de buurt en dan werd de rozenkrans en de litanie van .....
Geboorte in Puiflijk
"Dan wordt die lekkere kippensoep gemaakt, met de oogjes en het vlees en alles. En dan mochten wij die ernaar toe brengen, maar we mochten...
Kermis in Echteld
"En Ochten ging ook veel naar de kermis in Tiel, naar de dolle maandag of beste maandag, werd dat genoemd. En de steenfabrieken lagen stil,...
Geboorte in Groesbeek
"Dat was met de geboorte van Winand, toen was Wim wel thuis. Toen ging hij de hele tijd naar de schuur en de tuin. Hij...
Koninginnedag in 's Heerenberg
"Omdat 's Heerenberg enorm katholiek is en Koninginnedag hier helemaal niet veel gevierd werd en de oranjeverenigingen stelden hier ook niet zo heel veel voor....
Koninginnedag in Oosterwolde
"De jongens en de meisjes deden apart hun spelletjes. De meisjes liepen met eieren op een houten lepel, dat waren kalkeieren die konden dus niet...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Kerst in Ulft
"Voor het kerst werd, werden er al voorbereidingen getroffen. In huis werd een kerststal gezet en in sommige huishoudens ook een kerstboom, maar dat was...
Over overlijden in Puiflijk
"Daar staan nog twee oudere huizen met oude mensen en naar de rozenkrans, ja allemaal naar de rozenkrans. Van die jongeren kwamen wij daar aan,...
Geboorte in Herwijnen
"Toen Jo van ons geboren werd, dat weet ik dus niet want dat was de tweede, dan stond dat wiegje op de slaapkamer van de...
Kerst in Brummen
"Op de avond voor de eerste kerstdag begon het eigenlijk al. Het was dan kerstavond. Dat vierden wij met pelpinda's, appels, peren en zelfgebakken krentenbrood....
Over overlijden in Groesbeek
"En dan kwam de grote dag dat hij naar het kerkhof moest, of naar de kerk ging. Hij was dan natuurlijk al heel vroeg. Mijn...
Over overlijden in Opheusden
"De naaste familie, als de laatste adem uitgeblazen werd, was de naaste familie erbij, tenminste als die er was zo veel mogelijk. Ja en als...
Koninginnedag in Herwijnen
"Met de school liedjes leren, en dat was oefenen met elkaar. Eerst met de klas, dan met de hele school. En dan ging je als...
Koninginnedag in Putten
"Koninginnedag, wat moet je ervoor doen, je moet je fiets versieren als je dat wilde. Dan werd er, als het zover was, de vlag gehesen...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
Over overlijden in Gendringen
"Het lijk werd opgehaald door een lijkkoets, gestrokken door een paard. Iedereen die je onderweg tegenkwam stopte, nam de hoed af en bleef staan tot...
Geboorte in Gendringen
"Het kraamschudden was ook een belangrijk gebeuren, het kind moest bewonderd worden en ging van hand naar hand. Dit gebruik moest zo snel mogelijk na...
Geboorte in Putten
"Op de dag zelf gebeurde er niet zoveel bijzonders. Wel de dagen daarna dan kwam er familie die kwamen naar het kind kijken. En dan...
Sinterklaas in Herwijnen
"Dan werd er een boterletter besteld bij Henk van der Bijl en die werd dan in een kamertje neergezet en een stukje suikergoed erbij. Meestel...
Geboorte in Harreveld
"Als het zover was, zoals ze dat vroeger noemden, werden de kinderen bij de buren of ooms en tantes gebracht. En dan kwam je 's...
Kerst in Groesbeek
"Ja dat was altijd heel mooi. Om vier uur had je de nachtmis en dan bleven er altijd een paar vrouwen thuis, bij ons tenminste,...
Sinterklaas in Culemborg
"Ik weet nog, dat was net na de oorlog toen was ik zes, toen zou mijn broer voor de eerste keer Sinterklaas zijn, maar dat...
Sinterklaas in Opheusden
"Wij kregen twee speculaasjes en drie van die suikerbeestjes. En dan had je kinderen, en dat had je bakker van Soest die woonde in die...
Kerst in Harreveld
"De kerststal stond in de kerk en ook bij ons thuis. En met zo'n heel stel kinderen moest je wel een beetje oppassen dat er...
Sinterklaas in Ulft
"Weken van te voren was je al zenuwachtig, vooral voor 'Zwarte Piet' met zijn zak en roe. Al heb ik nooit meegemaakt dat er eentje...
Oud en Nieuw in Hattem
"Oudejaarsdag was een beetje een rommelige dag, 's ochtends begon mijn moeder met het klaarmaken van het beslag voor de poffertjes. Nee, dat zijn niet...
Over overlijden in Ermelo
"En dan kwamen ze van Van de Berg kwamen ze de kist thuisbrengen met zo'n loopwagen. Van de timmerschuur die was aan de Puttenweg. Nou...
Oud en Nieuw in 's Heerenberg
"Oud en nieuw, als je klein was dan mocht je opblijven. En ik weet nog wel iedereen dronk bier en ik kreeg ook een beetje...
Oud en Nieuw in Emst
"We kregen bij iedereen wel een oliebol of een appelflap en het drinken varieerde nogal. Vaak iets uit de weck, dat was dan ingemaakt fruit,...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Koninginnedag in Gendringen
"Koninginnendag werd bij ons in het dorp bij mijn weten haast niet gevierd, laat staan dat er veel aandacht aan werd besteed. Het kan best...
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Geboorte in Emst
"Voordat het kind geboren werd, ging de vader de buurt in en ging de vroedvrouw ophalen en dat noemden ze die gingen met de rapklomp....
Over overlijden in Oldebroek
"De buren sloten de luiken, zodat iedereen kon zien dat er iemand overleden was. In Wezep gingen ze weer open als ze terugkwamen van het...
Sinterklaas in Heerde
"Eerst komt Sinterklaas aan bij het gemeentehuis in Heerde met een wit paard. De sinterklaas wordt opgehaald door de fanfare en een klein rondje bij...
Koninginnedag in Etten
"Uit mijn jeugd herinner ik me dat de plaatselijke harmonie om 9.00 uur de dag begon met een aubade aan de plaatselijke notabelen, zoals de...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Koninginnedag in Wapenveld
"Daarna waren er allerlei spelletjes en dan kon je een sinaasappel verdienen of een lintje waarvoor je je uit de naad liep om die te...
Kermis in Gendringen
"De kermis begon altijd met een mis in de kerk, na de mis kon het feest beginnen. Vogelschieten voor de mannen en vogels knuppelen voor...
Kerst in Gaanderen
"Dan werd er een groot zeil gelegd, dan werd de boom erop gezet. Dan kwamen de echte kaarsen erin, die mochten mooi rechtop staan. En...
Kermis in Ulft
"Het koningschieten dat gebeurde op maandag, dan begon het koningschieten. Eerst werd er geschoten met geweer op de vleugels, de kop en de staart. En...
Kermis in Nunspeet
"Ik wilde het hebben over de meidenmarkt in Nunspeet. Vanaf de jaren '20 werd er een zogenaamde meidenmarkt gehouden. Op paasmaandag, hemelvaartsdag en pinkstermaandag. Dat...
Geboorte in Brummen
"Toen ik in maart 1942 geboren werd, was het erg koud en lag er een dik pak sneeuw. De huisarts werd door mijn vader opgetrommeld...
Oud en Nieuw in Heerde
"Een goed nieuwjaar wensen was ook een groot gebeuren waaraan iedereen meedeed. De kinderen gingen de hele buurt door nieuwjaarwensen en ook de ouderen gingen...
Koninginnedag in Hattem
"Op school, als kind, gingen wij naar de markt met de juffrouwen en de meesters en dan moesten die zingen. En dan kwamen we langs...
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Over overlijden in Emst
"Na de begrafenis 's avonds noemden ze dat de naogroeve. En de naogroeve dat hield in dat de buurt, dat waren niet alleen de buren...
Oud en Nieuw in Nijmegen
"Oud en Nieuw vierden we weer allemaal samen, vaak toch wel bij ons thuis met alle kinderen, vader en moeder erbij. Heel bijzonder was dat...
Over overlijden in Harreveld
"Dat opbaren gebeurde dan thuis en 's avonds dan kwam de familie en de buurt en dan werd de rozenkrans en de litanie van .....
Geboorte in Puiflijk
"Dan wordt die lekkere kippensoep gemaakt, met de oogjes en het vlees en alles. En dan mochten wij die ernaar toe brengen, maar we mochten...
Kermis in Echteld
"En Ochten ging ook veel naar de kermis in Tiel, naar de dolle maandag of beste maandag, werd dat genoemd. En de steenfabrieken lagen stil,...
Geboorte in Groesbeek
"Dat was met de geboorte van Winand, toen was Wim wel thuis. Toen ging hij de hele tijd naar de schuur en de tuin. Hij...
Koninginnedag in 's Heerenberg
"Omdat 's Heerenberg enorm katholiek is en Koninginnedag hier helemaal niet veel gevierd werd en de oranjeverenigingen stelden hier ook niet zo heel veel voor....
Koninginnedag in Oosterwolde
"De jongens en de meisjes deden apart hun spelletjes. De meisjes liepen met eieren op een houten lepel, dat waren kalkeieren die konden dus niet...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Kerst in Ulft
"Voor het kerst werd, werden er al voorbereidingen getroffen. In huis werd een kerststal gezet en in sommige huishoudens ook een kerstboom, maar dat was...
Over overlijden in Puiflijk
"Daar staan nog twee oudere huizen met oude mensen en naar de rozenkrans, ja allemaal naar de rozenkrans. Van die jongeren kwamen wij daar aan,...
Geboorte in Herwijnen
"Toen Jo van ons geboren werd, dat weet ik dus niet want dat was de tweede, dan stond dat wiegje op de slaapkamer van de...
Kerst in Brummen
"Op de avond voor de eerste kerstdag begon het eigenlijk al. Het was dan kerstavond. Dat vierden wij met pelpinda's, appels, peren en zelfgebakken krentenbrood....
Over overlijden in Groesbeek
"En dan kwam de grote dag dat hij naar het kerkhof moest, of naar de kerk ging. Hij was dan natuurlijk al heel vroeg. Mijn...
Over overlijden in Opheusden
"De naaste familie, als de laatste adem uitgeblazen werd, was de naaste familie erbij, tenminste als die er was zo veel mogelijk. Ja en als...
Koninginnedag in Herwijnen
"Met de school liedjes leren, en dat was oefenen met elkaar. Eerst met de klas, dan met de hele school. En dan ging je als...
Koninginnedag in Putten
"Koninginnedag, wat moet je ervoor doen, je moet je fiets versieren als je dat wilde. Dan werd er, als het zover was, de vlag gehesen...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
Over overlijden in Gendringen
"Het lijk werd opgehaald door een lijkkoets, gestrokken door een paard. Iedereen die je onderweg tegenkwam stopte, nam de hoed af en bleef staan tot...
Geboorte in Gendringen
"Het kraamschudden was ook een belangrijk gebeuren, het kind moest bewonderd worden en ging van hand naar hand. Dit gebruik moest zo snel mogelijk na...
Geboorte in Putten
"Op de dag zelf gebeurde er niet zoveel bijzonders. Wel de dagen daarna dan kwam er familie die kwamen naar het kind kijken. En dan...
Sinterklaas in Herwijnen
"Dan werd er een boterletter besteld bij Henk van der Bijl en die werd dan in een kamertje neergezet en een stukje suikergoed erbij. Meestel...
